Nie oszukujmy się. Publikacja Kelsey Miller o jednym z najpopularniejszych amerykańskich seriali lat 90. nie trafi do serc (a pewnie i nie w ręce) tych, którzy serialu nigdy nie oglądali, nie przepadali za nim, albo traktują go jak jeden z wielu (chyba że interesują się popkulturą lub chcieliby dowiedzieć się czegoś o nowojorskiej telewizyjnej branży tamtych lat). To książka skierowana w dużej mierze do fanów (albo jedynie sympatyków) serialu Friends (Przyjaciele) emitowanego przez amerykańską stację NBC w latach 1994-2004. Dla jasności podkreślę, że jest to książka dla tych, którzy obejrzeli wszystkie sezony do końca. Nie unika spojlerów (czemu by miała?), przytacza najbardziej kultowe detale, zdradzając często istotne części fabuły, choć nie bazuje na opisywaniu odcinków. Jest to głównie historia powstania Przyjaciół, od momentu pierwszego spotkania ich twórców — Marty Kauffman i Davida Crane’a, poprzez zakulisowe relacje z nagrań, mierzenie się z sukcesem przez obsadę, aż po ostatni odcinek dziesiątej, czyli ostatniej serii. Chociaż sama dopiero niedawno odkryłam prawdziwą magię Przyjaciół (za namową Męża, kiedy jeszcze Najmniejszy siedział spokojnie po drugiej stronie brzucha), to mam wrażenie, że znam ich od lat. Chciałoby się dodać: jak starych przyjaciół.

Przyjaciele to prawdziwy fenomen, znak swoich czasów. I choć obecnie — jak podkreśla sama autorka — taki serial prawdopodobnie nie miałby racji bytu (zarzuty o homofobię i rasizm), to wciąż skupia rzesze widzów. Tych, którzy oglądają jeszcze z sentymentu, a także nowych, co są w stanie wybaczyć mu jego niedociągnięcia i urocze wyidealizowanie. Te stare żarty nadal nas śmieszą, a perypetie Rachel, Monici, Phoebe, Joey`a, Chandlera i Rossa stanowią nierzadko plasterek na bolączki dnia codziennego. Również sceneria należy do tych niezapomnianych. To duże mieszkanie w centrum Manhattanu i kawiarnia Central Perk... Myślę, że nie ma sensu się rozpisywać. Jeśli ktoś chce poczuć ten klimat poza ekranem telewizora, może śmiało sięgnąć po książkę Kelsey Miller.

Będzie o pomysłach na seriale (i o innych serialach też), kulisach studia Warner Bros, castingach do Przyjaciół ("wszyscy mówili o tym serialu"), prawdziwej przyjaźni i komitywie aktorów, o gigantycznych gażach oraz o pierwszych oznakach sukcesu. Dowiemy się co nieco o ścieżce zawodowej każdego z bohaterów, chociaż autorka nie schodzi na czysto plotkarskie tory i nie poznamy tu wielu smaczków dotyczących aktorów, czy producentów (ani ich relacji). Wszystko jest raczej wyważone, przemyślane (nie odczułam tu żadnej chaotyczności), a na koniec i dość osobiste, ponieważ Kelsey Miller porywa się na prywatne wyznania na temat roli Przyjaciół w jej życiu.

Przyjaciele. Ten o najlepszym serialu na świecie to interesująca... lektura uzupełniająca. Taki aneks do serialu, o którym może wcale nie chcielibyśmy wiedzieć wszystkiego (np. szczegóły sprawy z Amaani Lyle, czy negocjacje finansowe), a to, co może nas najbardziej ciekawi (jak bliższe relacje aktorów), nadal pozostaje osnute nutą tajemnicy. Po przeczytaniu tej książki mam wrażenie, że owszem, zajrzałam za kulisy, może nawet dostałam od kogoś autograf, ale nie mogłam zostać na kolacji. Mi pasuje taki niedosyt. Doświadczyłam tej wyjątkowości, jaka musiała panować wtedy na planie. Tam czuć tę podniosłość. To wrażenie, że dzieje się coś ważnego (choć zadziało się to lata temu w Nowym Jorku) i że teraz jestem tego częścią. Przyjemne uczucie.

***  
Miller Kelsey, Przyjaciele. Ten o najlepszym serialu na świecie, tłum. Magda Witkowska, Wydawnictwo SQN, Kraków 2019, s. 366.

Nie miała pojęcia, kto i za co siedzi w celi obok. Wystukali sobie alfabetem Morse'a swoje imiona, chociaż i tak on już zawsze będzie mówił do niej "Mała", ona do niego "Ju". On w chwili aresztowania był jeszcze żonaty, ona straciła narzeczonego. Oboje, Wiesława Pajdak i Jerzy Śmiechowski, odbywający kary stalinowskiego więzienia za działalność niepodległościową po II wojnie światowej, poznawali się za pomocą kropek i kresek — najpierw tych odbijanych na ścianie (i na bolących knykciach), potem świetlnych, gdy Ju trafił do innego budynku. Kiedy przeniesiono ich do innych więzień i gdy Mała wyszła na wolność, słali do siebie listy pełne czułych słów i obietnic. Dopiero wtedy udało im się zobaczyć siebie na zdjęciach. Na żywo zobaczyli się dopiero na swoim ślubie.

Prawdziwa, wzruszająca historia miłości tych dwojga, którym udało się przeżyć ze sobą jeszcze wiele długich lat po wyjściu na wolność — aż do późnej starości, rozpoczęła się w zasadzie od iskry nadziei, którą dali sobie jako skazańcy. On rozstał się z żoną, ona złożyła mu poważną obietnicę, że będzie na niego czekać. W poruszającej książce Angeliki Kuźniak i Eweliny Karpacz-Oboładze poznajemy tylko część opowieści — tę romantyczną, utkaną głównie z gorących, może trochę przesadnych w formie listów między Ju a Małą, oraz korespondencji z ojcem Jerzego, nazywanym przez Wiesławę "Papą Jerzym". Kilka czarno-białych fotografii, lakoniczne, ale jak bardzo poruszające opisy wydarzeń.

Autorki nie burzą delikatnej atmosfery całej historii, nie wchodzą w intymny kontakt między bohaterami, chociaż nie można wyobrazić sobie niczego bardziej intymnego niż publikacja listów miłosnych. A jednak sprawozdają to, co najważniejsze. Może brakuje w tym wszystkim góry detali, prawdziwych przemyśleń zakochanych, nie tylko tych uzewnętrznianych w listach. Z pewnością niedosyt pozostawia brak wyjaśnień ze strony tych dwojga, gdy już było po wszystkim. Chciałoby się wejść do głowy Wiesi i dowiedzieć się, co czuła po raz pierwszy widząc Jerzego. Co myślał Jerzy, gdy poznał swoją przyszłą żonę. Czy zostali ze sobą do końca życia z miłości, czy nie chcieli złamać złożonych w celi obietnic? Ju zmarł w 2008, Mała w 2011 roku. Żyli ze sobą od 1953. Może to wystarczy za komentarz. A cały zapis historii? Miała być krótka, jak w tytule. Myślę, że autorki — w dość telegraficznym skrócie — stworzyły coś pięknego i poetyckiego.

Książkę przeczytałam w ramach Wyzwania czytelniczego 2019