Ach, te Czarne narcyzy. To tajemnicze coś, czego zabrakło mi w Domu czwartym Katarzyny Puzyńskiej, siódmej części sagi o Lipowie — choć nadal nie do końca wiem, co to było, cudownie odnalazłam tutaj. Mroczny klimat, przywodzący wspomnienie wspaniałych Utopców, bohaterowie, którzy nareszcie zaczynają przypominać dawnych siebie. Poczucie, że coś wskakuje na swoje miejsce i daje nadzieję na pomyślne rozwiązania. Przy tym taka ponura atmosfera miejsc i zawiłość wydarzeń. Och, naprawdę bardzo podobały mi się Czarne narcyzy. Mamy miejscową legendę o żonie drwala, Diabelec, w którym strach pozostać na noc, ciemny las i tę przeszywającą, zakazaną piosenkę. Nucę ją sobie teraz, nie znając melodii. Taką siłę ma ta kryminalna opowieść.

Weronika Nowakowska otrzymuje tajemniczego SMS-a od niejakiej Valentine Blue. Daniela Podgórskiego, wydalonego ze służy i wciąż zmagającego się z problemem alkoholowym, podczas lipcowego Święta Policji zaczepia pewna dziennikarka. Jadą do Diabelca, wokół którego krążą straszne legendy. Wkrótce umiera miejscowa dziewczyna i jej chłopak, zaś ze wszystkim powiązane są dwie kobiety pracujące w ciastkarni w Lipowie. Do tego ożywa sprawa śmierci trzech bezdomnych, którą poznaliśmy już w Domu czwartym. Wszyscy bohaterowie bardzo angażują się w różne części śledztwa, odkrywając przy tym dziwne zależności i zmagając z własnymi (lub cudzymi, jak u Klementyny Kopp) problemami.

Wiele wątków, dużo postaci, dość szybko poprowadzona narracja. To wszystko może nieźle zakręcić w głowie, jednak spaja się w zgrabną całość i przynosi zaskakujące rezultaty. Cieszę się na pewne zmiany, jakie zachodzą u głównych bohaterów — czy choćby zalążki zmian (nie chcę zdradzać!). Wątek z dziwnymi praktykami związanymi z domem w Diabelcu, rozsypane czarne narcyzy i... ten śpiew. W sumie w Czarnych narcyzach skryła się naprawdę tragiczna, smutna historia. I choć długo nie zapomnę ich klimatu, wiadomo, że już zabieram się za Norę.

Książkę przeczytałam w ramach wyzwania:

***  
Puzyńska Katarzyna, Czarne narcyzy, Wydawnictwo Prószyński i S-ka, Warszawa 2017, s. 640.

Ładna, minimalistyczna książeczka dla dzieci o... ubieraniu. Spadła mi jak z nieba, bo swojego czasu, Najmniejszy nie znosił ubierania. Jako półtoraroczniak, który jako tako je toleruje i rozumie, że trzeba założyć skarpetki, kiedy wychodzimy z domu, chętnie zagląda do książki Lotty Olsson. Urocze ilustracje Charlotte Ramel sprawiają, że nawet ja uśmiecham się za każdym razem, gdy widzę dzielnego misia zmagającego się z ubieraniem na spacer swojego małego przyjaciela.

Autorki w bardzo prosty sposób pokazują, jak łatwe i zabawne może być ubieranie. O wiele przyjemniej zakładać sweterek i buciki, kiedy pomaga nam przy tym mały miś. Lekkie rymy, umiar w doborze barw i elementów, dziecięca kreska sprawiają, że treść książeczki jest bardzo łatwa w odbiorze. Dziecko zna każdy kształt, pokazuje paluszkiem klocki, rozpoznaje rękawiczki. Mnie najbardziej rozczula przedostatnia strona, na której chłopiec zakłada szalik misiowi. Jeśli ktoś szuka niebanalnych książek dla najmłodszych i odpowiadają mu skandynawska prostota i minimalizm, to szczerze polecam Sweter włóż i już. Prawdziwa perełka.

***
Olsson Lotta, Sweter włóż i już, il. Charlotte Ramel, tłum. Agnieszka Stróżyk, Wydawnictwo Zakamarki, Poznań 2017, s. 18.

Z kolei bohater Kobiety w czerni, opowieści osadzonej w mocno gotyckim klimacie, to stary adwokat, który wspomina historię sprzed lat, kiedy to oko w oko stanął z wydarzeniami mrożącymi krew w żyłach. Jeszcze jako młodzieniec, na polecenie swojego przełożonego, udał się do tajemniczego domostwa, aby uporządkować sprawy zmarłej niedawno Alice Drablow. Miejsce, w którym mieszkała kobieta jest niezwykłe, choćby dlatego, że można dostać się do niego (jak i z niego wydostać) tylko wtedy, gdy opadają wody przypływu. Kiedy wokół zbiera się mgła, ucieczka z posiadłości jest już niemożliwa. Okazuje się, że domostwo wzbudza nieszczególnie pozytywne odczucia u okolicznych mieszkańców, jednak nasz bohater musi zmierzyć się z jego tajemnicą, mimo grozy, jaka czeka go na miejscu, a którą zwiastuje dostrzeżona na pogrzebie pani Drablow — nieznajoma kobieta w czerni.

O duchach, opuszczonych domostwach, tajemnicach, które przyciągają, choć napawają lękiem. Susan Hill wie, w jaki sposób ująć swojego czytelnika. Doskonale wyważone, nieprzekombinowane, w prawdziwie klasycznym stylu. Mi czytało się je z wielką przyjemnością — na równi obie historie, przypominając, za  co uwielbiam dawną literaturę grozy i że powinnam nadrobić dzieła jej klasycznych mistrzów.

Książkę przeczytałam w ramach wyzwania:

a także: Wyzwania czytelniczego 2020/2021 na Przestrzeniach tekstu  
(kategoria: książka o duchach) 
 

***
Hill Susan, Kobieta w czerni. Rączka, tłum. Jerzy Łoziński, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań 2021, s. 344 (u mnie ebook).

Nitki i gałganki. Biała organza. Lewa strona rzeczy. Ścieg, który okrąża różne kształty, by... trafić prosto w serce. To już kolejny picturebook Iwony Chmielewskiej, który przypomina ręczną robótkę; niesamowity patchwork zamknięty w książce. Tym razem jednak widzimy również jego drugą, niewyraźną stronę. Tę niedoskonałą i intymniejszą. Coś, czego na ogół już się nie ogląda, a najpewniej — nie eksponuje. Lewa strona. Ale i na tej lewej stronie autorka doszywa jakieś kształty. Wielowymiarowość i prostota. Czułość wypływająca spod palców. Czułość w tekście.

Gdzie jest moja córka? to poruszająca opowieść matki o córce. Pełna kontrastów, ale i podziwu. Podszyta zrozumieniem i miłością. "Moja córka jest spokojna jak królik, ale czasem jest gwałtowna jak krokodyl". Pełna akceptacji, jaką tylko matka może dać własnemu dziecku. Jednak kiedy już poznamy tę — zdawałoby się — prawą stronę dziewczęcego świata ukazanego oczami matki, okazuje się, że być może cały czas patrzyliśmy na... rewers? A może tak naprawdę mylą nam się strony. Zawsze, kiedy oceniamy ludzi po pozorach, po wyglądzie, po pierwszym wrażeniu. Zakończenie książki zaskakuje, chociaż raczej głównie wzrusza. Jest tak niespodziewane, że wrażliwszymi odbiorcami może lekko wstrząsnąć. Czy inaczej patrzylibyśmy na całą historię, gdybyśmy je znali?

Obejrzyjcie dokładnie każdą stronę i jej rewers. Tam kryją się drugie znaczenia, te same kształty, a inne obrazy. Nie do końca wiadomo, która ze stron jest ważniejsza — najpewniej jednak obie. Autorka wyjaśnia również, skąd wzięły się te wszystkie materiały, jakich użyła do pracy. Wzrusza mnie jej duchowość, delikatność i wyważenie. To kolejna przepiękna książka artystyczna, którą mam zaszczyt postawić na swojej półce.

***
Chmielewska Iwona, Gdzie jest moja córka?, Wydawnictwo Format, Wrocław 2020, s. 60.

"Ciekawe, że jest ich aż tyle —
na drodze do czegoś złego zawsze roi się
od skrzyżowań, zwrotnic, bocznych ulic,
a mimo wszystko docierasz do czarnego celu."

Książkę przeczytałam w ramach wyzwania:

Siedzę i uśmiecham się jak wariatka do tej dziecięcej książki. Żadna Księga dźwięków, żaden Pucio (nie ujmując nic tym świetnym tytułom!) nie zrobiła na mnie i na Najmniejszym takiego wrażenia, jak Cześć i czołem. Kolorowa. Zabawna. Z niezwykle błyskotliwymi (!) rymami. Na dodatek mieści w sobie wszystkie umiejętności (bardziej pasowałoby mi tu po prostu: skille) właściwe dziecku w wieku, dla jakiego jest przeznaczona (my sprawdzamy na około półtoraroczniaku i jest prawdziwy szał!). A jak do tego dochodzą zwierzęta — i to tak zabawnie przedstawione, to już chyba lepiej być nie może. Jesteśmy zachwyceni od pierwszej strony. To chyba będzie najmniej obiektywna opinia, na jaką się porwałam 😀 Trudno.

Gdybym miała wybrać książkę idealną dla dzieci 1+ (a przynajmniej dla MOJEGO dziecka 1+ 😃), byłaby to bez dwóch zdań Cześć i czołem autorstwa Agnieszki Elbanowskiej z szalonymi ilustracjami Agaty Dudek. Żywe kolory, charakterystyczne postaci zwierząt, gesty i słowa, które gwarantują udaną zabawę z dzieckiem. Rymowanki są proste i zabawne. Uczą naśladownictwa, klaskania, różnych gestów (powaliły mnie "noski-eskimoski"). Jeśli już bawiliśmy się z dzieckiem w podobny sposób, ta książeczka sprawi mu jeszcze większą frajdę, a jeśli maluch nie zna takich zabaw, to bardzo szybko powinien załapać większość z nich (u nas hitem stało się małpie "u-u-a!").

Myślę, że najlepszym recenzentem książek dla tak małych dzieci zawsze będzie najpierw... dziecko. Mi może podobać się zwariowany design, albo śmieszne scenki, ale to reakcja małego odbiorcy jest najobiektywniejsza. U nas książeczka na razie się sprawdza, chociaż przy niektórych stronach zatrzymujemy się na dłużej, przy innych wcale, jednak to już chyba indywidualna kwestia 😂. Od siebie wspomnę, że Cześć i czołem wydaje mi się przemyślane i dopracowane co to kropeczki i kreseczki. Na dodatek to naprawdę niezwykle pozytywna dziecięca książka! Bo jak tu na jej widok się nie uśmiechać?

Elbanowska Agnieszka, Cześć i czołem, il. Agata Dudek, Wydawnictwo Mamania, Warszawa 2021, s. 26.

"Nie wie, dlaczego zaczepia ludzi na ulicy,
dlaczego tak krzyczy, czemu przesuwa krzesła."

"Powiedziała, że Marta będzie podejrzewana o różne choroby psychiczne."
"Najbardziej boli mnie to, kiedy ludzie dają mi do zrozumienia, że nie umiem wychować syna i jestem złą matką."
"Znajomi przestali nas zapraszać. Tak jakby autyzm był zaraźliwy."
"To dobry chłopiec. Gdy czuje się bezpieczny, nie jest agresywny."
"Może to zabrzmi dziwnie, ale gdy dowiedziałam się, że to autyzm, byłam szczęśliwa."

W zasadzie te cytaty to jest już sedno tego, co w bardzo przystępny i zarazem poruszający sposób przedstawił Jacek Hołub, przybliżając czytelnikowi problemy rodzin wychowujących dzieci ze stwierdzonymi chorobami autyzmu, zespołu Aspergera, czy różnych odmian ADHD. Oddał głos najbliższym — głównie matkom, ale również jednemu ojczymowi, dyrektorce szkoły, nauczycielowi wspomagającemu, a raz także dziecku. Dosadnie, ale i z wyczuciem, ze zrozumieniem i widoczną empatią przeprowadził nas przez historie rodzin, często uznawanych za patologiczne, z tak zwanymi "niegrzecznymi" dziećmi (dziećmi, które płaczą więcej niż inne, czują więcej, albo zwyczajnie nie potrafią odnaleźć się w rzeczywistości, jaka na nich spada). Zdanie: "Jeśli dziecko zachowuje się niegrzecznie, to oznacza, że chce nam coś zakomunikować. I to my, jako dorośli powinniśmy otoczyć je opieką i uważnością..." mogłoby służyć jako sztandarowe w całym procesie zrozumienia dzieci, które zdaniem innych "odstają", sprawiają kłopoty, często nie zdając sobie z tego sprawy.

"Niegrzeczne", czyli jakie? Hołub przedstawia sylwetki dzieci, u których dopiero po dłuższej diagnozie wykryto jakieś zaburzenia, a które stanowiły dla swoich matek trudny orzech do zgryzienia. "Jak dawałam sobie radę? Nie dawałam", wspomina jedna z nich. Dzieci, które krzyczą, że nie kochają swoich rodziców, by za moment żądać od nich potwierdzenia miłości. Dzieci, którym przeszkadza hałas, z którymi nikt się nie bawi, bo nie mogą usiedzieć w miejscu, szukają zaczepki, nie potrafią normalnie się komunikować. Bo co to znaczy "normalnie"? Mogłabym za autorem podawać konkretne przykłady dzieci odepchniętych (czy wręcz gnębionych) przez rówieśników, a także ich rodziców wykluczonych z życia towarzyskiego, z powodu zachowania tych dzieci. Pisać o wizytach pracowników pomocy społecznej, która zagląda do lodówki, aby sprawdzić na przykładzie jej zawartości, czy rodzina nie jest dysfunkcyjna i czy dziecko nie chodzi głodne. Częsty brak realnej pomocy ze strony szkoły, a nawet najbliższych, niemożność uzyskania odpowiedniej diagnozy i dotarcia do miejsc, w których można ją otrzymać, brak pieniędzy na terapię — to wszystko równoważy się z trafianiem na dobrych specjalistów, którzy jednak stwierdzą, że dziecko nie jest po prostu "niegrzeczne", jak i odnajdywaniem rozwiązań poprawiających temu dziecku życie społeczne (jak na przykład pomoc dobrego nauczyciela wspomagającego).

To wszystko może mądrze brzmi, ale na reportaż Hołuba składają się bardzo proste wypowiedzi, które docierają głęboko. Wiarygodne, szczere historie, bez owijania w bawełnę. Stamtąd dowiedziałam się, jak mylnie postrzegałam problem ADHD (szczególnie ostatni przykład mi to uświadomił), albo jak niewiele wiedziałam o niektórych zachowaniach autystycznych dzieci. To wstrząsa i niepokoi (szczególnie jak jest się mamą szalonego brzdąca), ale to również uwrażliwia na osoby, które mogą wydawać się inne. Na koniec przytoczę jeszcze słowa jednego "niegrzecznego" dziecka: "cały czas ktoś wymaga ode mnie, żebym zachowywał się i myślał tak jak on. A ja mam swój świat. Taki, jaki mi się podoba, w jakim czuję się dobrze i w jakim się odnajduję". Tyle.

Książkę przeczytałam w ramach
Wyzwania czytelniczego 2020/2021 na Przestrzeniach tekstu  
(kategoria: min. 5 reportaży 1/5)

***
Hołub Jacek, Niegrzeczne. Historie dzieci z ADHD, autyzmem i zespołem Aspergera, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2020, s. 232 (u mnie ebook).

Z przyjemnością (i ekscytacją) wróciłam do znanych bohaterów z Lipowa. Po tym, co wydarzyło się w poprzednim tomie — chyba jeszcze chętniej! Szokujący koniec Łaskuna zapowiadał coś interesującego, chociaż może niekoniecznie takich atrakcji spodziewałam się po kolejnej części cyklu. Czy ja w ogóle mogę o tym pisać? Czy to nie za duży spoiler?... Nieszczęście, jakie spadło na dwójkę bohaterów odbija się dość znacząco w ich postawach, również w trakcie prowadzenia nowego śledztwa. A nie jest to śledztwo zwyczajne. Znika bowiem ikona kryminałów Katarzyny Puzyńskiej, moja ulubiona bohaterka — Klementyna Kopp. Ślad ginie w Złocinach, jej rodzinnych stronach, gdzie na prośbę matki była policjantka miała zbadać jakąś dawną sprawę morderstwa. Nie bez powodu Dom czwarty porównywany jest z klimatem Utopców (ach, Utopce! To dopiero była historia!). Atmosfera Złocin, dworku Drozdy, tragiczna historia sprzed lat. Poza tym te tajemnicze powiązania bohaterów, niepokojące graffiti, karzeł Kaj, dźwięk pozytywki i martwe kosy. A i również — jak to u Puzyńskiej, równolegle biegnąca opowieść, tym razem z czasów wojny. Kto by przypuszczał, że tyle sekretów kryją te piękne tereny, na jakich rozgrywa się akcja kryminałów Puzyńskiej.

Dom czwarty to kolejna niezła historia. Ciekawa przemiana niektórych bohaterów, mimo że nie zawsze na plus (kto czytał, wie o kim myślę), dodała smaczku fabule. Wiadomo już, że będzie miała swój wydźwięk w nowej części cyklu. Tutaj dowiadujemy się również bardzo wiele o przeszłości Klementyny. Sama nie wiem, czy byłam gotowa na tyle zaskakujących informacji. Oczywiście już sięgam po Czarne narcyzy (ciekawe, kiedy je skończę), jednak gdzieś z tyłu głowy tkwi to uporczywe przekonanie, że tu, w Domu czwartym, czegoś mi zabrakło. Takie uczucie. Może znajdę to coś w Czarnych narcyzach.

Książkę przeczytałam w ramach wyzwania:

***  
Puzyńska Katarzyna, Dom czwarty, Wydawnictwo Prószyński i S-ka, Warszawa 2016, s. 576.