Utøya — owszem. Chyba nie ma osoby, która nie słyszała o masakrze, jaka miała miejsce na tej norweskiej wyspie w 2011 roku. Nie mam jednak pewności, czy podobnie sprawa ma się z brytyjską wyspą Jersey, gdzie w tym samym roku doszło do niemniej przerażających wydarzeń, mimo innego wymiaru (jak choćby mniejsza liczba ofiar). Wspominam o Utøyi nie bez powodu. To o niej słyszy Damian w radiu, jeszcze zanim zabije całą swoją rodzinę i dwie inne osoby. Może wstyd się przyznać, ale nie kojarzę tragedii z Jersey, i kiedy zaczynałam czytać Głosy, nie miałam pojęcia, o czym jest ta książka. Tym bardziej moje oczy robiły się coraz większe i większe, kiedy Dionisios Sturis i Ewa Winnicka odtwarzali krok po kroku tamten feralny dzień na wyspie.

Nic nie zapowiadało tragedii. Damian Rzeszowski wraz z żoną i dziećmi wrócili właśnie na Jersey z urlopu w Polsce i zaprosili na grilla swoich miejscowych przyjaciół. Normalna polska rodzina, która szukała na wyspie lepszego życia. Powodziło im się całkiem nieźle. Kłócili się, jak pewnie niejedno przeciętne małżeństwo. W pracy Damian był lubiany i poważany przez szefa. Co takiego wydarzyło się, że ten obrazek został naznaczony krwią?

Z reportażu dowiemy się pokrótce, jak wygląda emigranckie życie na Jersey — wyspie jawiącej się jako raj dla przyjezdnych. Szczególnie upodobali sobie to miejsce Polacy, zaczynając zwykle od zbiorów ziemniaka (te słynne Jersey Royal), a kończąc na zarobkach, które spokojnie starczyłyby na zakup mieszkania w rodzinnym kraju. Z jednej strony piękna otoczka (w tym próby zrzeszania Polonii na Jersey), z drugiej wyobcowanie, przemoc i brak realnego wsparcia dla emigrantów. Wszystko to w cieniu masakry, jaką zafundował swojej rodzinie Damian. Prześledzimy cały proces, wysłuchamy zdania ekspertów, psychiatrów, rodziny i znajomych. Czy miał ten Damian problemy psychiczne, czy może wymordował swoich bliskich (dzieci! małe dzieci!) z zimną krwią?

Reportaż, mimo skromnych rozmiarów, w pewnym momencie zaczyna dłużyć się i wlec. Postać Damiana jako zabójcy (czy nawet głowy rodziny) ciągle gdzieś umyka. Nie ma tu żadnych smaczków, ani olśnień. Głosy. Tylko te głosy w głowie mogłyby coś wyjaśnić, ale czy... wyjaśniają? Ciekawa, mrożąca krew w żyłach sprawa zostaje sprowadzona do suchych faktów i przydługiej relacji z procesu, przecinanych "ciekawostkami" z wyspy Jersey. Zabrakło mi w tym wszystkim chyba emocji, szerszego psychologicznego rysu postaci. Książkę czyta się dobrze — zwłaszcza, jeśli nie znało się szczegółów. Ale to nadal trochę za mało.

Książkę przeczytałam w ramach
Wyzwania czytelniczego 2020/2021 na Przestrzeniach tekstu  
(kategoria: min. 5 reportaży 3/5)

***
Sturis Dionisios, Winnicka Ewa,  Głosy. Co się zdarzyło na wyspie Jersey, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2019, s. 224 (u mnie ebook).

"Nowy dom dla nas,
nowe życie dla mnie."

Sąsiad stojący w oknie swojego domu wyciąga rękę, aby nam pomachać. Czemu więc czujemy, że nas obserwuje? Od strony skweru słychać donośny śmiech dzieci. Kod do domofonu łatwo podejrzeć zza czyjegoś ramienia. Zanim zapukasz do drzwi, usłyszysz, że ktoś po drugiej stronie mówi o Tobie. Dziura w ogrodzeniu prowadzi do posesji sąsiada. Ktoś ma zapasowe klucze do Twojego domu. Czy masz komu ufać?

Alice i Leo, para z niedługim stażem, widująca się zwykle tylko w weekendy, postanawia kupić dom na jednym z ekskluzywnych, zamkniętych londyńskich osiedli. Dom udaje im się nabyć po okazyjnej cenie i mimo jego atrakcyjności, Alice nie czuje się w nim najlepiej. Pragnąc oswoić się z atmosferą tego miejsca, urządza sąsiedzką imprezę zapoznawczą, gdzie nawiązuje znajomości z najbliżej mieszkającymi sąsiadami (a szczególnie sąsiadkami — na czym jej najbardziej zależy). Jednak okazuje się, że nie wszyscy są do niej pozytywnie nastawieni. Do tego odwiedza ją nieproszony gość... Niebawem Alice dowie się, że w ich domu mieszkała kiedyś pewna terapeutka Nina i że doszło w nim do potwornej zbrodni. Co ukrywają tajemniczy sąsiedzi? Czy na zamkniętym osiedlu może czuć się bezpiecznie?

Od razu warto zaznaczyć, że naprawdę przepadam na thrillerami psychologicznymi B. A. Paris. Do tej pory nieco gorzej wspominam chyba tylko Pozwól mi wrócić (z powodu trochę niepojętego zakończenia), z kolei Za zamkniętymi drzwiami i Na skraju załamania były bardzo udane (pierwsza bardziej!). Nie wiem, czy będę wystarczająco obiektywna, uznając Terapeutkę za najlepszą do tej pory powieść tej autorki, jednak właśnie ku temu się skłaniam. Tutaj nie zabrakło mi prawie niczego, niezbędnego w tym gatunku — napięta atmosfera, doskonale skrojone miejsce zdarzeń (nie obraziłabym się nawet za więcej smaczków podkreślających podejrzany klimat tego osiedla), ciekawi bohaterowie skrywający mnóstwo sekretów, motyw z sesjami terapeutycznymi, dezorientacja, obsesja, a nawet nuta horroru. Lekki przekaz, a do tego dużo zaskakujących momentów i zwrotów akcji. Chciałoby się wypisać je wszystkie po kolei, ale szkoda psuć Wam zabawę. Dopiero teraz przyszło mi do głowy jedno niedociągnięcie — nie do końca wyjaśniony motyw postępowania jednego z bohaterów. Przymknę na to oko, bo ten thriller jest za dobry, by czepiać się szczegółów.

***
Paris B.A., Terapeutka, tłum. Maria Gębicka-Frąc, Wydawnictwo Albatros, Warszawa 2021, s. 384 (u mnie ebook).

"Czy znasz Muminka?
Oto on!"

Zanim Wasze dziecko będzie na tyle duże i gotowe, by odkryć ten właściwy muminkowy świat stworzony przez Tove Jansson (który nie do końca przecież jest taki kolorowy i uroczy), można zapoznać je z nim dużo wcześniej. Po kolorowe książeczki z wydawnictwa Harper Collins małe rączki wyciągają się same, i choć trudno wytłumaczyć młodszemu dziecku, czym są te białe stworzonka (więc nie pozostaje nic innego, jak mówić po prostu "Muminek"), to wnętrze książeczek jest na tyle przystępne i przyciągające uwagę malucha, że na razie nie musimy martwić się dodatkowymi wyjaśnieniami ツ

Nie ma tu bowiem żadnych skróconych muminkowych historii. To cztery kilkustronicowe kartonowe książeczki, mieszczące się w małym etui (chowanie i wyciąganie z niego książeczek będzie chyba jedną z lepszych zabaw mojego 1,5-rocznego dziecka), podzielone tematycznie na części takie jak: emocje, pory roku, kolory oraz rodzinę i przyjaciół. Krótkie teksty, proste, niezwykle barwne obrazki, a do tego doskonale zachowany muminkowy klimat (to już smaczek dla tych starszych miłośników Muminków). Bardzo przyjemne edukacyjne wydanie, które aż się prosi, by dołączyć do biblioteczki Waszego dziecka.

Ja jestem nim urzeczona. Miałam poczekać z pokazaniem książeczek Najmniejszemu jeszcze z kilka miesięcy, ale dorwał je wczoraj, kiedy ukradkiem robiłam im zdjęcia. Rozczulił mnie mały paluszek wskazujący po kolei każdego bohatera, w oczekiwaniu, aż nadam im wszystkim właściwe nazwy. W ten sposób Najmniejszy poznał Małą Mi, Włóczykija i cała ferajnę. Liczę po cichu, że kiedy w jego życiu pojawią się oryginalne Muminki, sięgnie do nich o wiele chętniej, znając już kawałek ich świata.

***
Muminki. Bardzo ważne sprawy, opracowanie zbiorowe, tłum. Beata Żmichowska, Wydawnictwo Harper Collins, Warszawa 2021, s. 40.

Ach, te Czarne narcyzy. To tajemnicze coś, czego zabrakło mi w Domu czwartym Katarzyny Puzyńskiej, siódmej części sagi o Lipowie — choć nadal nie do końca wiem, co to było, cudownie odnalazłam tutaj. Mroczny klimat, przywodzący wspomnienie wspaniałych Utopców, bohaterowie, którzy nareszcie zaczynają przypominać dawnych siebie. Poczucie, że coś wskakuje na swoje miejsce i daje nadzieję na pomyślne rozwiązania. Przy tym taka ponura atmosfera miejsc i zawiłość wydarzeń. Och, naprawdę bardzo podobały mi się Czarne narcyzy. Mamy miejscową legendę o żonie drwala, Diabelec, w którym strach pozostać na noc, ciemny las i tę przeszywającą, zakazaną piosenkę. Nucę ją sobie teraz, nie znając melodii. Taką siłę ma ta kryminalna opowieść.

Weronika Nowakowska otrzymuje tajemniczego SMS-a od niejakiej Valentine Blue. Daniela Podgórskiego, wydalonego ze służy i wciąż zmagającego się z problemem alkoholowym, podczas lipcowego Święta Policji zaczepia pewna dziennikarka. Jadą do Diabelca, wokół którego krążą straszne legendy. Wkrótce umiera miejscowa dziewczyna i jej chłopak, zaś ze wszystkim powiązane są dwie kobiety pracujące w ciastkarni w Lipowie. Do tego ożywa sprawa śmierci trzech bezdomnych, którą poznaliśmy już w Domu czwartym. Wszyscy bohaterowie bardzo angażują się w różne części śledztwa, odkrywając przy tym dziwne zależności i zmagając z własnymi (lub cudzymi, jak u Klementyny Kopp) problemami.

Wiele wątków, dużo postaci, dość szybko poprowadzona narracja. To wszystko może nieźle zakręcić w głowie, jednak spaja się w zgrabną całość i przynosi zaskakujące rezultaty. Cieszę się na pewne zmiany, jakie zachodzą u głównych bohaterów — czy choćby zalążki zmian (nie chcę zdradzać!). Wątek z dziwnymi praktykami związanymi z domem w Diabelcu, rozsypane czarne narcyzy i... ten śpiew. W sumie w Czarnych narcyzach skryła się naprawdę tragiczna, smutna historia. I choć długo nie zapomnę ich klimatu, wiadomo, że już zabieram się za Norę.

Książkę przeczytałam w ramach wyzwania:

***  
Puzyńska Katarzyna, Czarne narcyzy, Wydawnictwo Prószyński i S-ka, Warszawa 2017, s. 640.

Ładna, minimalistyczna książeczka dla dzieci o... ubieraniu. Spadła mi jak z nieba, bo swojego czasu, Najmniejszy nie znosił ubierania. Jako półtoraroczniak, który jako tako je toleruje i rozumie, że trzeba założyć skarpetki, kiedy wychodzimy z domu, chętnie zagląda do książki Lotty Olsson. Urocze ilustracje Charlotte Ramel sprawiają, że nawet ja uśmiecham się za każdym razem, gdy widzę dzielnego misia zmagającego się z ubieraniem na spacer swojego małego przyjaciela.

Autorki w bardzo prosty sposób pokazują, jak łatwe i zabawne może być ubieranie. O wiele przyjemniej zakładać sweterek i buciki, kiedy pomaga nam przy tym mały miś. Lekkie rymy, umiar w doborze barw i elementów, dziecięca kreska sprawiają, że treść książeczki jest bardzo łatwa w odbiorze. Dziecko zna każdy kształt, pokazuje paluszkiem klocki, rozpoznaje rękawiczki. Mnie najbardziej rozczula przedostatnia strona, na której chłopiec zakłada szalik misiowi. Jeśli ktoś szuka niebanalnych książek dla najmłodszych i odpowiadają mu skandynawska prostota i minimalizm, to szczerze polecam Sweter włóż i już. Prawdziwa perełka.

***
Olsson Lotta, Sweter włóż i już, il. Charlotte Ramel, tłum. Agnieszka Stróżyk, Wydawnictwo Zakamarki, Poznań 2017, s. 18.

Z kolei bohater Kobiety w czerni, opowieści osadzonej w mocno gotyckim klimacie, to stary adwokat, który wspomina historię sprzed lat, kiedy to oko w oko stanął z wydarzeniami mrożącymi krew w żyłach. Jeszcze jako młodzieniec, na polecenie swojego przełożonego, udał się do tajemniczego domostwa, aby uporządkować sprawy zmarłej niedawno Alice Drablow. Miejsce, w którym mieszkała kobieta jest niezwykłe, choćby dlatego, że można dostać się do niego (jak i z niego wydostać) tylko wtedy, gdy opadają wody przypływu. Kiedy wokół zbiera się mgła, ucieczka z posiadłości jest już niemożliwa. Okazuje się, że domostwo wzbudza nieszczególnie pozytywne odczucia u okolicznych mieszkańców, jednak nasz bohater musi zmierzyć się z jego tajemnicą, mimo grozy, jaka czeka go na miejscu, a którą zwiastuje dostrzeżona na pogrzebie pani Drablow — nieznajoma kobieta w czerni.

O duchach, opuszczonych domostwach, tajemnicach, które przyciągają, choć napawają lękiem. Susan Hill wie, w jaki sposób ująć swojego czytelnika. Doskonale wyważone, nieprzekombinowane, w prawdziwie klasycznym stylu. Mi czytało się je z wielką przyjemnością — na równi obie historie, przypominając, za  co uwielbiam dawną literaturę grozy i że powinnam nadrobić dzieła jej klasycznych mistrzów.

Książkę przeczytałam w ramach wyzwania:

a także: Wyzwania czytelniczego 2020/2021 na Przestrzeniach tekstu  
(kategoria: książka o duchach) 
 

***
Hill Susan, Kobieta w czerni. Rączka, tłum. Jerzy Łoziński, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań 2021, s. 344 (u mnie ebook).

Nitki i gałganki. Biała organza. Lewa strona rzeczy. Ścieg, który okrąża różne kształty, by... trafić prosto w serce. To już kolejny picturebook Iwony Chmielewskiej, który przypomina ręczną robótkę; niesamowity patchwork zamknięty w książce. Tym razem jednak widzimy również jego drugą, niewyraźną stronę. Tę niedoskonałą i intymniejszą. Coś, czego na ogół już się nie ogląda, a najpewniej — nie eksponuje. Lewa strona. Ale i na tej lewej stronie autorka doszywa jakieś kształty. Wielowymiarowość i prostota. Czułość wypływająca spod palców. Czułość w tekście.

Gdzie jest moja córka? to poruszająca opowieść matki o córce. Pełna kontrastów, ale i podziwu. Podszyta zrozumieniem i miłością. "Moja córka jest spokojna jak królik, ale czasem jest gwałtowna jak krokodyl". Pełna akceptacji, jaką tylko matka może dać własnemu dziecku. Jednak kiedy już poznamy tę — zdawałoby się — prawą stronę dziewczęcego świata ukazanego oczami matki, okazuje się, że być może cały czas patrzyliśmy na... rewers? A może tak naprawdę mylą nam się strony. Zawsze, kiedy oceniamy ludzi po pozorach, po wyglądzie, po pierwszym wrażeniu. Zakończenie książki zaskakuje, chociaż raczej głównie wzrusza. Jest tak niespodziewane, że wrażliwszymi odbiorcami może lekko wstrząsnąć. Czy inaczej patrzylibyśmy na całą historię, gdybyśmy je znali?

Obejrzyjcie dokładnie każdą stronę i jej rewers. Tam kryją się drugie znaczenia, te same kształty, a inne obrazy. Nie do końca wiadomo, która ze stron jest ważniejsza — najpewniej jednak obie. Autorka wyjaśnia również, skąd wzięły się te wszystkie materiały, jakich użyła do pracy. Wzrusza mnie jej duchowość, delikatność i wyważenie. To kolejna przepiękna książka artystyczna, którą mam zaszczyt postawić na swojej półce.

***
Chmielewska Iwona, Gdzie jest moja córka?, Wydawnictwo Format, Wrocław 2020, s. 60.

"Ciekawe, że jest ich aż tyle —
na drodze do czegoś złego zawsze roi się
od skrzyżowań, zwrotnic, bocznych ulic,
a mimo wszystko docierasz do czarnego celu."

Książkę przeczytałam w ramach wyzwania:

Siedzę i uśmiecham się jak wariatka do tej dziecięcej książki. Żadna Księga dźwięków, żaden Pucio (nie ujmując nic tym świetnym tytułom!) nie zrobiła na mnie i na Najmniejszym takiego wrażenia, jak Cześć i czołem. Kolorowa. Zabawna. Z niezwykle błyskotliwymi (!) rymami. Na dodatek mieści w sobie wszystkie umiejętności (bardziej pasowałoby mi tu po prostu: skille) właściwe dziecku w wieku, dla jakiego jest przeznaczona (my sprawdzamy na około półtoraroczniaku i jest prawdziwy szał!). A jak do tego dochodzą zwierzęta — i to tak zabawnie przedstawione, to już chyba lepiej być nie może. Jesteśmy zachwyceni od pierwszej strony. To chyba będzie najmniej obiektywna opinia, na jaką się porwałam 😀 Trudno.

Gdybym miała wybrać książkę idealną dla dzieci 1+ (a przynajmniej dla MOJEGO dziecka 1+ 😃), byłaby to bez dwóch zdań Cześć i czołem autorstwa Agnieszki Elbanowskiej z szalonymi ilustracjami Agaty Dudek. Żywe kolory, charakterystyczne postaci zwierząt, gesty i słowa, które gwarantują udaną zabawę z dzieckiem. Rymowanki są proste i zabawne. Uczą naśladownictwa, klaskania, różnych gestów (powaliły mnie "noski-eskimoski"). Jeśli już bawiliśmy się z dzieckiem w podobny sposób, ta książeczka sprawi mu jeszcze większą frajdę, a jeśli maluch nie zna takich zabaw, to bardzo szybko powinien załapać większość z nich (u nas hitem stało się małpie "u-u-a!").

Myślę, że najlepszym recenzentem książek dla tak małych dzieci zawsze będzie najpierw... dziecko. Mi może podobać się zwariowany design, albo śmieszne scenki, ale to reakcja małego odbiorcy jest najobiektywniejsza. U nas książeczka na razie się sprawdza, chociaż przy niektórych stronach zatrzymujemy się na dłużej, przy innych wcale, jednak to już chyba indywidualna kwestia 😂. Od siebie wspomnę, że Cześć i czołem wydaje mi się przemyślane i dopracowane co to kropeczki i kreseczki. Na dodatek to naprawdę niezwykle pozytywna dziecięca książka! Bo jak tu na jej widok się nie uśmiechać?

Elbanowska Agnieszka, Cześć i czołem, il. Agata Dudek, Wydawnictwo Mamania, Warszawa 2021, s. 26.